Η εναγώνια κραυγή της Αμμοχώστου Πανιερωτάτου μητροπολίτη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου κ. Βασιλείου
Χαιρετισμός πρώην διευθυντή Τμήματος Αρχαιοτήτων (†) Αθανάσιου Παπαγεωργίου
Προλογικό σημείωμα συγγραφέων
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΠΟΛΗ Οι πρώτες ονομαστικές αναφορές Εξωαστικοί οικισμοί γύρω από τη μεσαιωνική Αμμόχωστο και η ανάπτυξη της νέας πόλης Χαμένες εκκλησίες των Βαρωσίων
ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΑΚΟ ΤΟΠΙΟ ΤΩΝ ΒΑΡΩΣΙΩΝ
Α. ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ 1. Ναός Αγίου Γεωργίου του Φαράγγου 2. Καθεδρικός ναός Αγίου Νικολάου 3. Σπήλαιο και παρεκκλήσιο Αγίας Αικατερίνης 4. Ναός Αγίας Ζώνης 5. Ναοί Αγίας Τριάδος (παλαιός και νέος) 6. Ναός Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως – Σαλαμίνος 7. Ναοί Αγίου Ιωάννη Προδρόμου (παλαιός και νέος) 8. Ναός Αγίου Μέμνονος 9. Ναοί Αγίου Λουκά (παλαιός και νέος) 10. Παρεκκλήσιο Αγίου Παντελεήμονος 11. Ναός Τιμίου Σταυρού 12. Σπήλαιο και ναός Παναγίας της Χρυσοσπηλιώτισσας 13. Παρεκκλήσιο Αγίας Παρασκευής
ΕΠΙΜΕΤΡΟ 14. Ναός Αγίου Γεωργίου του Εξορινού, μεσαιωνική Αμμόχωστος 15. Ναΰδριο Αγίου Γεωργίου, στρατόπεδο Καράολου 16. «Ναός» Αγίου Ελευθερίου
Β. ΕΤΕΡΟΔΟΞΟΙ ΝΑΟΙ 17. Υπόσκαφος λαξευτός ναός Παναγίας της Κάβας / Παναγίας της Σπηλιάς 18. Ναός Μαρωνιτών Ιεράς Καρδίας του Ιησού (Sacre Coeur de Jesus) 19. Ναός Αγγλικανών Αγίου Μάρκου 20. Άγνωστης ονομασίας αγγλικανικός ναός στον Καράολο 21. Παρεκκλήσιο Αγγλικανών Αρχαγγέλου Μιχαήλ 22. Άγνωστης ονομασίας λατινικό παρεκκλήσιο, μονή και σχολή Τέρρα Σάντα
Γ. ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΑ ΤΕΜΕΝΗ 23. Bilal Ağa mescit 24. Kutup Osman Tekke
Εκδότης Ιερά Μητρόπολη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου – Πολιτιστική Ακαδημία «Άγιος Επιφάνιος» Μορφή Χαρτόδετο | 477 σελίδες Διαστάσεις 230 x 290 x 40 mm Παραλίμνι – Αγία Νάπα, Μάρτιος 2024 Γλώσσα Ελληνική ISBN 978-9963-9877-5-7 Κεντρική διάθεση Ιερά Μητρόπολη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου – Πολιτιστική Ακαδημία «Άγιος Επιφάνιος»
Η φιλόλογος, εκπαιδευτικός και συγγραφέας κυρία Ευαγγελία Τουτζάρη, στο βιβλίο αυτό των 200 περίπου σελίδων, παρουσιάζει μέσα από διάφορες οπτικές γωνίες την προσωπικότητα της κυρα- Ρεβέκκας, η οποία χήρα με δύο πολύ μικρά παιδιά, το ένα μάλιστα της αγκαλιάς, έρχεται με την οικογένεια και τους συμπατριώτες της, πρόσφυγας από την Τραπεζούντα στην Ελλάδα εξαιτίας της ανταλλαγής των πληθυσμών.
Στο πρόσωπο της κυρα-Ρεβέκκας η συγγραφέας συναντά όλον τον πόνο της ξενιτιάς, τη δυναμικότητα της προσαρμογής και τη δημιουργική ορμή των προσφύγων εκείνης της εποχής οι οποίοι αποφάσισαν να μην αφομοιωθούν απλά από το πλαίσιο που βρήκαν στην καινούργια πατρίδα αλλά, αναγεννημένοι από τις στάχτες τους, να το εξελίξουν, να επιβάλουν την παρουσία τους στον Ελλαδικό χώρο και να τον αναζωογονήσουν. Μετέβαλαν την κατάρα σε ευλογία κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία. Έδωσαν σ’ αυτόν τον τόπο ανάσα με την εργατικότητα, την ευστροφία και την καπατσοσύνη τους.
Η προσωπική ιστορία της κυρα-Ρεβέκκας ζωντανεύει από τις διηγήσεις όσων την έζησαν και κυρίως της εγγονής της Άννας, που δεν είναι άλλη από την πρέσβειρα της Ελληνικής Γλώσσας στον κόσμο, την κυρία Άννα Χατζηπαναγιωτίδη που διηγήθηκε την ιστορία της γιαγιάς της στη συγγραφέα.
Στο βιβλίο περιγράφεται εμμέσως πλην σαφώς και το θέμα των κρυπτοχριστιανών της περιοχής του Πόντου και το πώς βιώθηκε από τους ανθρώπους της περιοχής αυτή η παράξενη διπλή ζωή: Παπάς το βράδυ, χότζας το πρωί. Άλλο όνομα έξω από το σπίτι, άλλο μέσα.
Η κυρα-Ρεβέκκα και η οικογένειά της ήταν κρυπτοχριστιανοί. Το πιστοποιητικό της γράφει το τουρκικό όνομα με το οποίο γράφτηκε στα τουρκικά μητρώα του ληξιαρχείου και διασώζεται στο αρχείο του καθηγητή Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας κυρίου Κωνσταντίνου Φωτιάδη ο οποίος και προλογίζει το βιβλίο. «Οι κρυπτοχριστιανοί παρέμειναν στον τόπο τους μαζί με όλους εκείνους, οι οποίοι, φοβούμενοι και το αβέβαιο μέλλον, εξακολούθησαν να κρατούν μυστική την πραγματική τους πίστη, κι αποτελούν όλοι αυτοί σήμερα μαζί με τους ελληνόφωνους μουσουλμάνους, τους τελευταίους εκπρόσωπους του ελληνισμού στην Τουρκία», γράφει μεταξύ άλλων στον πρόλογο του βιβλίου ο αγαπητός καθηγητής κύριος Φωτιάδης θυμίζοντάς μας πως μέχρι αυτή τη στιγμή κάπου εκεί στις γωνιές της Μαύρης θάλασσας υπάρχουν ακόμα κεράκια που ανάβουν κάτω από τη γη, Ελλήνων Ποντίων Χριστιανών.
Η ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ Η ΡΕΒΕΚΚΑ είναι το δεύτερο βιβλίο της συγγραφέως. Το πρώτο είναι το ΠΟΡΦΥΡΑ ΜΕΤΑΞΙ ΚΑΙ ΑΙΜΑ, ιστορικό μυθιστόρημα που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Γρηγόρη το 2015.
Μορφή Χαρτόδετο | 208 σελίδες Διαστάσεις 150 x 210 x 15 mm Λευκωσία 2024 Γλώσσα Ελληνική ISBN 978-9925-7430-9-4 Κεντρική διάθεση Εκδόσεις ΚΕΡΑΜΟΣ
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του Αρχιεπισκόπου Κύπρου, κ.Γεωργίου)
Μελετώντας το έργο «Εκκλησιαστικά μνημεία της Νέας Πάφου» των κ.κ. Ανδρέα Φούλια και Χριστόδουλου Χατζηχριστοδούλου, αντελήφθηκα πλήρως το μέγεθος του μόχθου που κατέβαλαν, την πληρότητα της βιβλιογραφίας, που χρησιμοποίησαν, τη μεθοδική έκθεση του υλικού και την εξαντλητική χρήση των πηγών εκ μέρους τους, τη σαφήνεια και την ευκρίνεια των επιχειρούμενων προσεγγίσεων. Τους ευχαριστώ θερμά για την όλη προσπάθειά τους. Το έργο τους αναπληρώνει ένα μεγάλο κενό. Κάθε Έλληνας Κύπριος, που μελετά το παρόν σύγγραμμα, νιώθει περήφανος για την καταγωγή του. Καταλαβαίνει πως πίσω του βρίσκονται αιώνες πολλοί και γενεές αναρίθμητες. Από την εποχή του Τρωικού πολέμου και τον Αγαπήνορα μέχρι τους Πτολεμαίους, από τον Άγιο Ιλαρίωνα και την Αγία Κωνσταντία μέχρι τον Άγιο Νεόφυτο τον Έγκλειστο, από τον Άγιο Πανάρετο μέχρι τις μέρες μας. Αισθάνεται ότι είναι ηλικίας πέραν των τριών χιλιάδων ετών. Το γεγονός της γέννησής του συμπίπτει με το λυκαυγές του ελληνισμού στον τόπο μας που έσμιξε πριν δύο χιλιάδες χρόνια και με την χριστιανική πίστη μας. Πάνω από το βιολογικό φαινόμενο της ζωής του, κάθε Έλληνας Ορθόδοξος της Κύπρου αισθάνεται να στέκει η ψυχική και πνευματική του πείρα. Αβίαστα μέσα από τη μελέτη του ανά χείρας έργου προκύπτει η διαχρονική προτροπή: Το κλέος των προγόνων να δρα ως χρέος των απογόνων. Οφείλουμε να μετουσιώνουμε τα ιστορικά γεγονότα σε ήθος Ορθοδοξίας και Ελληνικότητας.
Περιεχόμενα
Χαιρετισμός του πανιερωτάτου μητροπολίτη Πάφου κ. Γεωργίου
Σημείωμα των συγγραφέων
Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Πάφος (Δημήτριος Μιχαηλίδης)
Ιστορικό περίγραμμα χριστιανικής Πάφου
Χαμένοι ναοί
«Στήλη» Aποστόλου Παύλου
Βασιλική Παναγίας Χρυσοπολίτισσας
Τα ψηφιδωτά δάπεδα της βασιλικής της Χρυσοπολίτισσας (Δημήτριος Μιχαηλίδης)
Ναός Παναγίας Χρυσοπολίτισσας/Αγίας Κυριακής
Λατινικός καθεδρικός ναός Αγίου Πέτρου (Μιχάλης Ολύμπιος)
Βασιλική Παναγίας Λιμενιώτισσας
Βασιλική στον Τούμπαλλο (Ράνια Μιχαήλ)
Αταύτιστος ναός στον λόφο της Φάμπρικας (Claire Balandier)
«Κατακόμβη» Αγίας Σολομονής
«Κατακόμβη» Αγίου Λαμπριανού
«Τάφοι των Βασιλέων»
Ναός Παναγίας Γαλαταριώτισσας (Μιχάλης Ολύμπιος)
Παρεκκλήσιο Αγίας Μαρίνας
Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου
Παρεκκλήσιο Αγίου Αντωνίου
Προσευχητάριο Παναγίας Φανερωμένης
Σπήλαιο Αγίου Αγαπητικού
Ναός Παναγίας Θεοσκέπαστης
Κοιμητηριακός ναός Αγίας Μαύρης
Ναός Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού
Παρεκκλήσιο Αγίου Αθανασίου
Γλωσσάριο
Επιλεγμένη βιβλιογραφία
Εκδότης Ιερά Μητρόπολη Πάφου Μορφή Χαρτόδετο | 222 σελίδες Διαστάσεις 170 x 225 x 12 mm Λευκωσία 2022 Γλώσσα Ελληνική ISBN 978-9925-7797-2-7 Κεντρική διάθεση Ιερά Μητρόπολη Πάφου – Ενορία Κάτω Πάφου
Η Κυπριακή Αργυροχρυσοχοΐα μέσα από το Αρχείο Στεφανίδη
(Απόσπασμα από τον πρόλογο του Γιάννη Τουμαζή, Υφυπουργού Πολιτισμού)
Το έργο αυτό, προϊόν πολυετούς έρευνας των δύο αξιέπαινων συγγραφέων του, της Ευφροσύνης Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου και της Πετρούλας Χατζηττοφή, αποτελεί την πρώτη μονογραφία με θέμα τη νεότερη κυπριακή αργυροχρυσοχοΐα. Η τέχνη της κατεργασίας των πολύτιμων μετάλλων, με ρίζες που χάνονται στα βάθη της κυπριακής ιστορίας, υπηρετήθηκε με ζήλο και δεξιοτεχνία κατά τους νεότερους χρόνους από τους παραδοσιακούς τεχνίτες του νησιού, και κατά τον 20ό αιώνα ακολούθησε μια αξιοσημείωτη πορεία εκσυγχρονισμού, προσαρμοζόμενη στα νέα δεδομένα της μοντέρνας εποχής. Την πορεία αυτή προβάλλει η παρούσα έκδοση, η οποία βασίζεται στο πολύτιμο αρχειακό υλικό που άφησαν πίσω τους οι τρεις γενεές χρυσοχόων της γνωστής οικογένειας Στεφανίδη, με έδρα τη Λευκωσία. Αξιοποιώντας το εύρος πρωτογενών πηγών του Αρχείου Στεφανίδη, εμπλουτισμένο με περαιτέρω ερευνητικά δεδομένα, το βιβλίο σκιαγραφεί την ιδιαίτερη σφραγίδα της οικογένειας Στεφανίδη στην τοπική τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας, από τις αρχές του 20ού αιώνα και εξής. Μέσα από τις πλούσια εικονογραφημένες σελίδες του προβάλλει ο πλούτος των εκκλησιαστικών και κοσμικών έργων του Γεωργίου Στεφανίδη, οι πρώτες συνεργασίες με ξένες εταιρείες και οι συστηματικές εισαγωγές ευρωπαϊκών ειδών, η στροφή του Βάκη Στεφανίδη προς νέα είδη, εμπνευσμένα από έργα της κυπριακής τέχνης του παρελθόντος, καθώς και η ιδιαίτερη καλλιτεχνική ταυτότητα της τρίτης γενεάς χρυσοχόων της οικογένειας, η οποία διατηρεί μέχρι σήμερα σε λειτουργία το οικογενειακό χρυσοχοείο. Παράλληλα, μέσα από το πλούσιο σωζόμενο υλικό από ερευνητικές και άλλες δραστηριότητες του Βάκη Στεφανίδη, ο αναγνώστης πληροφορείται για τον κόσμο των παραδοσιακών τεχνιτών, τα εργαστήρια, τις μεθόδους, τα εργαλεία και τα έργα τους, καθώς και για τις σημαντικές προσπάθειες αναβάθμισης της τέχνης μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η σωστή διαχείριση, αξιοποίηση και ανάδειξη του σπάνιου αρχειακού υλικού, η πολύπλευρη οπτική της ανάλυσης, και ταυτόχρονα η λεπτομερής τεκμηρίωση όλων των επιμέρους θεματικών που παρουσιάζονται, καθιστούν το παρόν έργο μια πολύτιμη συνεισφορά στην έρευνα και μελέτη της κυπριακής αργυροχρυσοχοΐας, η οποία εξακολουθεί να εκφράζεται μέχρι σήμερα στο νησί μας με την παραγωγή έργων λεπτής τέχνης, και φιλοδοξεί να συνεχιστεί στο μέλλον με ανανεωμένες προοπτικές και αξιώσεις.
Κεφάλαιο 1: Γεώργιος Σ. Στεφανίδης (1886-1959) 1.1: Η καταγωγή – τα πρώτα χρόνια 1.2: Το χρυσοχοείο Στεφανίδη (1906-1959)
Κεφάλαιο 2: Σάββας (Βάκης) Γ. Στεφανίδης (1927-1977) 2.1: Σκιαγραφώντας μια πολύπλευρη προσωπικότητα: Σπουδές, ενδιαφέροντα και δραστηριότητες του Βάκη Στεφανίδη 2.2: Η επαγγελματική σταδιοδρομία του Βάκη στο οικογενειακό χρυσοχοείο: Εκσυγχρονισμός και ανανέωση 2.3: Η συμβολή του Βάκη Στεφανίδη στην αναβάθμιση της κυπριακής αργυροχρυσοχοΐας
Κεφάλαιο 3: Ανασυνθέτοντας την ιστορία της νεότερης κυπριακής αργυροχρυσοχοΐας μέσα από το Αρχείο Στεφανίδη: Σωζόμενα τεκμήρια από τις καταγραφές και μελέτες του Βάκη Στεφανίδη 3.1: Φωτογραφίες 3.2: Οπτικογραφημένο υλικό 3.3: Σχέδια 3.4: Κείμενα
Κεφάλαιο 4: Η τρίτη γενεά χρυσοχόων της οικογένειας Στεφανίδη
Επίλογος
Βιβλιογραφία Παραρτήματα σχεδίων Ευρετήρια
Εκδότης G. Stephanides Son & Co. Ltd Μορφή Σκληρόδετο | 610 σελίδες Διαστάσεις 240 x 300 x 40 mm Λευκωσία 2022 Γλώσσα Ελληνική ISBN 978-9925-597-57-4 Κεντρική διάθεση G. Stephanides Son & Co. Ltd
Πρόλογος Ελένης Αθ. Τσαλδάρη, Προέδρου του Κεντρικού Λυκείου των Ελληνίδων
Το Μουσείο Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων
Το Λύκειον των Ελληνίδων και η επιρροή του στην Κύπρο H πολιτική και κοινωνική κατάσταση στην Κύπρο κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας (1878-1960) Το Λύκειον των Ελληνίδων ως πρότυπο γυναικείας συνειδητοποίησης Το Λύκειον των Ελληνίδων και η Κύπρος: Μια διαχρονική σχέση Το Λύκειον των Ελληνίδων στη Λεμεσό Το Λύκειον Ελληνίδων Αμμοχώστου
Η ενδυμασία στην Κύπρο από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα. Οι παραδοσιακές ενδυμασίες Εισαγωγικά Ανασύνθεση της ενδυμασίας της Κύπρου από τα τέλη του 18ου αιώνα έως το 1878, μέσα από γραπτές πηγές και απεικονίσεις Οι παραδοσιακές ενδυμασίες της Κύπρου κατά τη Βρετανική περίοδο (1878-1960): Η δημιουργία συλλογών κυπριακών ενδυμασιών Οι παραδοσιακές ενδυμασίες: πρώτες ύλες και επεξεργασία τους Η ανδρική ενδυμασία Η γυναικεία ενδυμασία Η Συλλογή Κυπριακών Ενδυμασιών του Μουσείου Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων (ΜΕΛΕ)
Κατάλογος Ενδυμάτων της Συλλογής Ανδρικά ενδύματα Γυναικεία ενδύματα
Βιβλιογραφία Πρωτογενείς πηγές Περιοδικά και Εφημερίδες Ελληνική Βιβλιογραφία Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
Εκδότης Εκδόσεις ΚΕΡΑΜΟΣ Μορφή Χαρτόδετο | 139 σελίδες Διαστάσεις 236 x 290 x 10 mm Λευκωσία 2023 Γλώσσα Ελληνική ISBN 978-9925-7430-6-3 Κεντρική διάθεση Μουσείο Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων (ΜΕΛΕ)
(Παρουσίαση του βιβλίου από τον Απόστολο Κουρουπάκη στην Καθημερινή)
Ο Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος είναι μία από τις πλέον γνωστές προσωπικότητες της Κύπρου της οθωμανικής περιόδου. Δραγουμάνος της Κύπρου για τρεις δεκαετίες, ισχυρό πρόσωπο, λοιπόν, που είχε συγκεντρώσει τεράστια προσωπική περιουσία, και έως το τέλος της ζωής του στην Κωνσταντινούπολη, το 1809, διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο σε όλα τα επίπεδα. Το πρόσωπό του και οι δραστηριότητές του απασχολούν και σήμερα τους ιστορικούς και εκδόσεις όπως αυτή του Ιδρύματος Αναστάσιος Γ. Λεβέντης «Κατάστιχον περιουσίας του Δραγουμάνου της Κύπρου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου» από την Ευφροσύνη Ριζοπούλου – Ηγουμενίδου αποκτούν τη δική τους σημασία. Σε έναν στιβαρό και πολύ πλούσιο τόμο η καθηγήτρια Ευφροσύνη Ριζοπούλου – Ηγουμενίδου μελετάει διεξοδικά το κατάστιχο, και παρουσιάζεται η ιστορία όχι μόνο ενός ισχυρού άνδρα και της οικογένειάς του, αλλά μια ολόκληρη εποχή που άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά της στα κυπριακά πράγματα για πολλές δεκαετίες μετά το τέλος του γενάρχη της. Εκτός από το κατάστιχο, που είναι το βασικό στοιχείο της έκδοσης, στον τόμο υπάρχουν και τρία κεφάλαια, τα «Η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τον 18ο και τις αρχές του 19ου αιώνα», «Η Κύπρος κατά τον 18ο αιώνα και τις αρχές του 19ου αιώνα», και το «Ο Δραγομάνος Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος». Τα κεφάλαια αυτά εισάγουν τρόπον τινά τον αναγνώστη στον κόσμο του καταστίχου, ώστε να αντιληφθεί επαρκώς τα πώς και τα γιατί που προκύπτουν από τη μελέτη του.
«Κατάστοιχων ίδιον του οσπιτίου μου εις το οποίον περιγράφω τα κύρια εισοδήματά μου οπού απόκτισα θεία δηνάμη ομοίος και κάθε άλλον ανίκον εις εμέ μόνον. ο χ΄΄: γεωργάκης Δραγομάνος». Έτσι επιγράφεται το σπουδαίο από κάθε άποψη χειρόγραφο κατάστιχο της περιουσίας του δραγουμάνου της Κύπρου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου.
Στον τόμο εκδίδεται διπλωματικά το κατάστιχο του δραγομάνου, το οποίο αποτελείται από 31 φύλλα, στο οποίο καταγράφεται η κύρια περιουσία του ή όπως το επιγράφει ο ίδιος το 1794, οπότε και το καταστρώνει, ο οποίος τη χρονιά που σύντασσε τον κώδικα κατείχε το σπουδαίο αξίωμα του δραγομάνου ήδη από το 1776.
Βέβαια, όπως σημειώνει η συγγραφέας, το περιεχόμενο του καταστίχου, αν και καθορίζεται από τον πρώτο ιδιοκτήτη του, στη συνέχεια αλλάζει κατά κάποιο τρόπο χαρακτήρα, αφού μετά τον θάνατο του Κορνέσιου, ο πρωτότοκος γιος του συνεχίζει τις καταγραφές. Το χρονικό εύρος των καταγραφών είναι από το 1794 έως το 1822, το οποίο χωρίζεται σε δύο μέρη, το πρώτο με κόκκινη μελάνη, γραμμένο από τον ίδιο τον Χατζηγεωργάκη και το δεύτερο με μαύρη μελάνη από τον πρωτότοκο γιο του Χριστόδουλο. Όπως τονίζει η συγγραφέας τα δύο μέρη του καταστίχου αποπνέουν μια διαφορετική εντελώς αίσθηση, στο μεν πρώτο φαίνεται η ηρεμία και η σταθερότητα του συντάκτη, με επεξηγήσεις, όπου κρίθηκε απαραίτητο, ενώ το δεύτερο ενώ συνεχίζει την περιουσιακή καταγραφή, ξαφνικά η ανατροπή του 1816, όταν η οικογένεια μετακομίζει στην Κωνσταντινούπολη, φαίνεται ξεκάθαρα. Στο κατάστιχο, λοιπόν, περιλαμβάνεται, εκτός από τις γητειές, τους αστρολογικούς πίνακες, και τη «γενεαλογία» των Κορνέσιων, στα πρώτα φύλλα, κατάλογος σπιτιών, καταστημάτων, χωραφιών, ακόμη και πλοίων, όλα ιδιοκτησία του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου. Στο κατάστιχο περιλαμβάνονται επίσης κατάλογοι βιβλίων, ιερών σκευών και αμφίων, καθώς και ο λογαριασμός με τον «Κοινόν» του 1810.
Η πληθώρα των πληροφοριών που περικλείονται στις 630 παρά μία σελίδες του τόμου είναι πάρα πολλές, και εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας σε πάρα πολλά επίπεδα, επιτρέποντας στον μελετητή και στη μελετήτρια να προχωρήσει την έρευνα πολλά επίπεδα παραπέρα. Η Ευφροσύνη Ριζοπούλου – Ηγουμενίδου αφιερώνει 220 σελίδες ερμηνεύοντας αναλυτικά όσα αναφέρονται στο κατάστιχο, το οποίο όχι μόνο έχει γραφτεί στην ιδιάζουσα γλώσσα τής εποχής του Χατζηγεωργάκη, περιλαμβάνει και πολλές πληροφορίες, αρκετές δυσνόητες λέξεις για τον σημερινό αναγνώστη, καθώς και αρκετά ονόματα περιοχών και ανθρώπων. Για παράδειγμα: «ο μίλος πετενάτζη»: πρόκειται για τον μύλο Πετονάτζι ή Πετονάκι, ο οποίος βρίσκεται στα ΒΑ του Νέου Χωρίου Κυθρέας, ένας από τους πολύ παλαιούς νερόμυλους της περιοχής, αν και ίσως ένας από τους πιο αδύναμους, και έτσι εξηγείται και το χαμηλό ενοίκιο που σημειώνει ο Χατζηγεωργάκης, που είναι 22 γρόσια, σε αντίθεση με τα 166 του μύλου Γιατρού ή τα 83 του Κορόμιλου, όλοι στην περιοχή της Κυθρέας. Ένα ακόμη παράδειγμα είναι: «2: μαξηλαράκια από τζητζεκλίν.», που σημαίνει: δύο μαξιλαράκια ντυμένα με ανθοστόλιστο, σταμπωτό ή κεντημένο (τουρκ. cicekli), ένας όρος που επιζεί σε κυπριακά άσματα «φορεί ζιμπούνιν τσιτσεκλίν, ρουτζέττιν μολοχένον». Ένα ακόμη είναι το: «το ήμησυ σαϊττιάς ρορέττη», το οποίο αναφέρεται στο πλοίο τύπου σαϊττιά και που είναι το ένα από τα πέντε που ανήκουν στον δραγομάνο. Το συγκεκριμένο το κατέχουν εξ ημισείας με τον καπετάνιο του Ρορέττη. Το κατάστιχο του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου αποτελεί μία εξαιρετική πηγή πληροφοριών για την επίπλωση του αρχοντικού, ο κατάλογος κοσμημάτων και ενδυμάτων επίσης φωτίζουν τον υλικό, τον κοινωνικό και φυσικά τον οικονομικό βίο του τέλους του 18ου αιώνα και των αρχών του 19ου αιώνα. Διαβάζουμε π.χ. φύλλο 20v: 1. ζευγάρι πούκλαις βενετίας χρυσαίς με μαργαριτάρια. 1. κερτανέν παραχρυσωμένον. Ενώ στο φύλλο 14r: η πάνω σάλα τοσετισμένη με μηντέρια, μακκάτια τζοχήτικα, μαξιλάραις κατιφέναις και 3: ορολόγια σαντούρια και 2: κουάτρα και οκτώ λουμνιέραις.
Η συγγραφέας μέσα από μεγάλη έρευνα και αφού έχει αναλύσει και μελετήσει εξαντλητικά το κατάστιχο του Χατζηγεωργάκη προχωράει σε μια συνολικότερη παρουσίαση της εικόνας της ελίτ της εποχής, της οποίας ηγείτο ο Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος. Η ανάλυση που γίνεται με βάσει τα γραφόμενα στο κατάστιχο είναι απολύτως απαραίτητη, ώστε ο αναγνώστης να αντιληφθεί την πολυεπίπεδη αξία της κάθε λέξης του καταστίχου. Η συγγραφέας σημειώνει χαρακτηριστικά: «Το Κατάστιχο καθρεφτίζει την ανώτερη κοινωνική τάξη της εποχής του […] Η εικόνα αυτή αφορά πρωταρχικά το επίπεδο και τον τρόπο ζωής των αρχόντων της Λευκωσίας, αλλά και της Κύπρου γενικότερα […]. Η συγγραφέας, η ομότιμη καθηγήτρια Ευφροσύνη Ηγουμενίδου – Ριζοπούλου, ρίχνει φως στην ιστορία της Κύπρου της οθωμανικής περιόδου, σε μια πολύ ταραγμένη εποχή, λίγα χρόνια πριν από το 1821, αξιοποιώντας με εξαιρετικό τρόπο 35 σελίδες ενός χειρογράφου, που μπορεί να αντανακλά τον τρόπο ζωής μιας ελίτ, αλλά ουσιαστικά παρουσιάζει τον χωρο-χρόνο της Κύπρου. Τέτοιου είδους εργασίες είναι πολλαπλώς χρήσιμες και η επιστημονική συνεισφορά της Ηγουμενίδου – Ριζοπούλου με την παρούσα έκδοση του ιδρύματος Αναστάσιος Γ. Λεβέντης είναι ανεκτίμητη, αφού ένα σημαντικό ιστορικό τεκμήριο έρχεται στο φως προς χρήση ειδικών επιστημόνων, αλλά και του φιλίστορος κοινού.
των Χριστόδουλου Χατζηχριστοδούλου και Ανδρέα Φούλια
“Ο τόμος αυτός παρουσιάζει με επιστημονικό και ιδιαίτερα κατανοητό τρόπο την ιστορική αλήθεια, την αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική ενός από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της καθ’ ημάς Επισκοπής Καρπασίας, ήτοι του ναού της Παναγίας Θεοτόκου στο Τρίκωμο Αμμοχώστου. Η έκδοση εμπλουτίζεται με κείμενα για όλα τα εκκλησιαστικά μνημεία της κωμόπολης, ορισμένα εκ των οποίων δεν υπάρχουν πλέον. Η παρουσίαση εδώ, για πρώτη φορά, των εξαιρετικών μαυρόασπρων φωτογραφιών του αείμνηστου Σταύρου Μπαλτογιάννη από τον ναό της Παναγίας Τρικώμου, είναι ένα πολύ συγκινητικό και σημαντικό γεγονός, αφού μας δίνει την ευκαιρία να ξαναδούμε τις βυζαντινές τοιχογραφίες, όπως ήταν το 1965 κατά και μετά τη συντήρησή τους. Οι αναφορές στην αρχιτεκτονική και στις εξαιρετικές τοιχογραφίες του ναού της Παναγίας Θεοτόκου παρέχουν στον αναγνώστη τη δυνατότητα να αντιληφθεί τη μεγάλη καλλιτεχνική αξία και θρησκευτική σημασία τους στη χριστιανική τέχνη, παράδοση και λατρεία της κατά Κύπρον Εκκλησίας.”
(Από τον χαιρετισμό του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Καρπασίας Χριστοφόρου)
Εκδότης Ιερός Ναός Αγίου Ιακώβου Αδελφοθέου (Τρικώμου), Κόκκινες, Λάρνακα Μορφή Χαρτόδετο | 80 σελίδες Διαστάσεις 173 x 225 x 5 mm Λευκωσία 2020 Γλώσσα Ελληνική ISBN 978-9925-580-38-5
Το βιβλίο “Ο ναός της Αγίας Παρασκευής στη Γεροσκήπου” είναι ένας επιστημονικός οδηγός για το ευρύ κοινό. Ο ναός αυτός αναμφίβολα είναι ένα εμβληματικό μνημείο ιδιαίτερης αξίας και συμβολισμού για την Κύπρο, αφού συνοψίζει όψεις και αναφορές του Χριστιανικού και Ελληνικού πολιτισμού του νησιού με συνεχόμενη και αδιάκοπη λειτουργία άνω των 1200 χρόνων.
Περιεχόμενα
– Χαιρετισμός του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Πάφου κ. Γεωργίου – Σημείωμα των συγγραφέων – Ιστορικό σημείωμα για τη Γεροσκήπου – Ιστορικό πλαίσιο
Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ – Ιστορικά στοιχεία για τον ναό – Ο ναός – Το τετράκογχο πρόσκτισμα – Γραπτός διάκοσμος και ακιδογραφήματα – Τοιχογραφίες – Εικονοστάσιο και εικόνες – Χειρόγραφα και παλαίτυπα – Εκκλησιαστικά αντικείμενα
– Γλωσσάρι – Επιλεγμένη Βιβλιογραφία
Στοιχεία έκδοσης Εκδότης Ιερά Μητρόπολις Πάφου Μορφή Χαρτόδετο | 128 σελίδες Διαστάσεις 173 x 225 x 10 mm Λευκωσία 2019 Γλώσσα 1. Ελληνική, 2. Αγγλική, 3. Γαλλική, 4. Γερμανική, 5. Ρωσική ISBN 1. 978-9963-9549-3-3 (Ελληνική) 2. 978-9963-9549-4-0 (Αγγλική) 3. 978-9963-9549-5-7 (Γαλλική) 4. 978-9963-9549-6-4 (Γερμανική) 5. 978-9963-9549-7-1 (Ρωσική)
Στον τόμο αυτό περιέχονται οι μελέτες που παρουσίασαν έντεκα διαπρεπείς ομιλητές στο Β΄ Επιστημονικό Συνέδριο του Δήμου Κυθρέας, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου στις 3 Νοεμβρίου 2018. Η πρώτη ενότητα του Συνεδρίου περιέλαβε εισηγήσεις σχετικές με την αγιολογική παράδοση, την εκπαίδευση, τις τέχνες και τα παραδοσιακά επαγγέλματα στην Κυθρέα, ενώ η δεύτερη ενότητα αφιερώθηκε σε προσωπογραφίες σημαντικών προσωπικοτήτων της Κυθρέας στους τομείς των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών.
Επιμέλεια: Δρ Κωνσταντίνος Γιάλουκας και Χρυσόθεμις Παπακωνσταντίνου
Το βιβλίο περιέχει τα ακόλουθα άρθρα – ανακοινώσεις:
Στέφανος Ευθυμιάδης Άγιος Δημητριανός Επίσκοπος Χυτρίδων: Επίσκεψη στον Βίο του και στη Μεσαιωνική Κύπρο
Νίκος Ορφανίδης Δυο αγιολογικά οδοιπορικά και δυο αντίστοιχα παλαιά ταξιδιωτικά της Κυθρέας
Αντιγόνη Ηρακλείδου Η εκπαίδευση στην Κύπρο κατά τη διάρκεια της Αποικιοκρατίας: Η περίπτωση της Κυθρέας
Σταυρούλα Σταυράκη Ζάχου Η εκπαίδευση στην Κυθρέα από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας: Πηγή πνευματικής και πολιτιστικής ανάπτυξης
Ανθή Πέτσα Σαββίδου H Κυθρέα του 20ού αιώνα: Εργάτες της τέχνης, του πνεύματος και της παράδοσης
Κωστής Κοκκινόφτας Ο λόγιος εκκλησιαστικός συγγραφέας Χαρίλαος Παπαϊωάννου (1881-1954) και το έργο του
Νίκη Χριστοδούλου Ιωάννης Περδίος (1981-1930): Η ζωή και το έργο του
Μαρία Παντζιαρή Ελένη Χρήστου: Πτυχές του εκπαιδευτικού και φιλανθρωπικού της έργου
Πέτρος Παπαπολυβίου Ο νομικός και λογοτέχνης Αχιλλεύς Κ. Αιμιλιανίδης (1903-1978)
Μαρία Μιχαηλίδου O λογοτέχνης Πέτρος Στυλιανού
Φώτιος Αρ. Δημητρακόπουλος Η Κυθρέα στο λογοτεχνικό έργο του Νίκου Ορφανίδη
Στοιχεία έκδοσης Εκδότης Δήμος Κυθρέας Μορφή Χαρτόδετο | 240 σελίδες Διαστάσεις 170 x 240 x 13 mm Ημερ. Έκδοσης Δεκέμβριος 2019 Γλώσσα Ελληνική ISBN 978-9963-2309-1-4
Ο Γιάννης Αθανασόπουλος όπως κάθε πνευματικός δημιουργός, ποιητής και ευαίσθητος δέκτης των γύρω του δρώμενων, καταγράφει με την γραφίδα του όλα όσα τον συγκινούν, τον προβληματίζουν ή τον οργίζουν και εξεγείρουν τη συνείδηση του, που είναι άγρυπνη και ευαισθητοποιημένη. Σαν ένας λαθρόβιος παρατηρητής, σαν ένας άνθρωπος που ζει μακριά από την τύρβη της πόλης και των ανθρώπων, χωρίς επιδεικτικές τυμπανοκρουσίες και φωνασκίες, παρατηρεί και αφουγκάζεται όσα τεκταίνονται στους σημερινούς χαλεπούς καιρούς και τα καταγράφει με τον δικό του ποιητικό τόπο. Η ποιητική συλλογή «Σταυροδρόμι» χωρίζεται σε πέντε ενότητες: α) Εμπνευσμένα από τους γονείς μου, β) Με φιλοσοφική διάθεση εμπνευσμένα από το Ευαγγέλιο και την Αρχαία Γραμματεία, γ) Ποικίλων θεμάτων, δ) Με σατιρική διάθεση ε) Μελοποιημένα για επετείους-ερωτικά-λυρικά Από τους τίτλους των ενοτήτων είναι προφανές ότι ο συγγραφέας – ποιητής εμπνέεται από μεγάλη ποικιλία θεμάτων, που περιλαμβάνουν δικά του βιώματα αλλά και διάφορες καταστάσεις της καθημερινής ζωής στην Κύπρο, την Ελλάδα και τον σύγχρονο κόσμο, ενώ δεν μένει ασυγκίνητος από τον ευαγγελικό λόγο και τα διαιώνια χριστιανικά, όπως και από τα κλασικά και διαχρονικά αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Όπως γράφει και ο φιλόλογος- κριτικός της λογοτεχνίας Παύλος Φήμης: «Οι στίχοι των ποιημάτων εντυπωσιάζουν, τέρπουν και προξενούν γόνιμο προβληματισμό. Διαθέτουν ευρηματικούς τίτλους, φιλοσοφική χροιά, αρχαιοελληνικούς και ευαγγελικούς απόηχους, λιτότητα έκφρασης, λυρισμό και λεπτό ειρωνικό και σατιρικό στοιχείο, ενώ μορφικά ο ποιητής κινείται στον ελεύθερο στίχο, που έχει την ευχέρεια αβίαστα να τον παντρεύει με παραδοσιακό, συχνά δεκαπεντασύλλαβο… Ο λόγος του είναι καθαρός, η γλώσσα των στίχων του ευκρινής, τα θέματα ποικίλα και ενδιαφέροντα. Η ποίηση του αποτελεί ένα σταυροδρόμι σκέψεων, που η ποιητική τους ένδυση τις κάνει ευκρινέστερες και προσιτές».
Αναστασία Κατσώνη, φιλόλογος, απόσπασμα από την παρουσίαση της, στην ποιητική βραδιά αφιερωμένη στον Ιωάννη Αθανασόπουλο και το βιβλίο του Σταυροδρόμι, 22/5/19.
Στοιχεία έκδοσης Form/Μορφή Paperback/Χαρτόδετο | 72 pages/σελίδες Dimentions/Διαστάσεις 170 x 240 x 7 mm Publ. Year/Ημερ. Έκδοσης Απρίλιος 2018 Language/Γλώσσα Greek/Ελληνική ISBN 978-9925-7430-0-1
